Lokale heffingen

Belastingheffing is geregeld in de Grondwet en is alleen toegestaan op basis van een wet die door de regering en de Staten Generaal is vastgesteld. Ten aanzien van de gemeentelijke belastingheffing is het de Gemeentewet waarin is bepaald welke belastingen geheven mogen worden. De raad besluit tot het invoeren, wijzigen of afschaffen van een gemeentelijke belasting middels het vaststellen van een belastingverordening.

In het kader van de heffing van gemeentelijk belastingen heeft gemeente Amersfoort de volgende  doelstellingen:

-   lasten die reëel zijn bij het voorzieningenniveau van een stad als Amersfoort;

-   het kostendekkend opleggen van rioolheffing, afvalstoffenheffing en rechten (retributies).

De (woon)lasten zijn reëel en passen bij het voorzieningenniveau van Amersfoort. Voor de heffingen (afvalstoffenheffing en rioolheffing) en rechten (gemeentelijke dienstverlening tegen betaling, zoals leges) geldt het streven naar 100% kostendekkendheid. De tariefaanpassingen zijn daarmee een resultante van de kostenontwikkelingen.

Ondanks de inflatie van de afgelopen jaren stelt ons College voor om, conform de Kadernota, de trendmatige verhoging van de belastingopbrengsten te beperken tot 3,5%. De trendmatige verhoging van de belastingopbrengsten staat los van de verhogingen van de toeristenbelasting, OZB niet-woningen en OZB-woningen als gevolg van de ombuigingen. De toeristenbelasting wordt in 3 jaar tijd geleidelijk verhoogd naar € 6,14 per overnachting. De OZB-opbrengst voor niet-woningen wordt verhoogd met € 268.000. Verder geldt dat een verlaging van de afvalstoffenheffing en rioolheffing onderdeel van de ombuigingsvoorstellen is. Het besluitvormingsproces omtrent de eventuele invoering van het Diftar systeem in combinatie met kostendekkende tarieven voor het milieubrengstation en grof vuil is nog niet afgerond. Dat volgt op een later moment. In deze begroting is, in navolging van de Kadernota, de invoering van Diftar financieel technisch verwerkt, inclusief de daarmee samenhangende verhoging van de OZB. Een inhoudelijk besluit over de invoering van diftar of het verlagen wijkonderhoud volgt op een later moment. Uitgaande van het gelijk houden van de gemiddelde woonlasten voor een gemiddeld huishouden, is in de ombuigingsvoorstellen rekening gehouden met een verhoging van de OZB voor de eigenaren van woningen met eenzelfde bedrag.

Overzicht belastingen en heffingen

De belangrijkste belastingen, heffingen en rechten (retributies) die door onze gemeente worden geheven, zijn:

·   onroerendezaakbelastingen (OZB);

·   afvalstoffenheffing;

·   rioolheffingen;

·   precariobelasting;

·   hondenbelasting;

·   toeristenbelasting;

·   parkeerbelasting;

·   rechten.

Tot de rechten die geheven worden behoren de leges en daarnaast de marktgelden, de haven- en liggelden en de begraafplaatsrechten.

Tenslotte wordt er in de binnenstad, Euterpeplein en Neptunusplein ook reclamebelasting geheven. De opbrengst van de reclamebelasting komt ten goede aan de ondernemersfondsen in het betreffende gebied ten behoeve van de kwaliteitsversterking van het gebied. De gemeente genereert met de reclamebelasting dus geen eigen inkomsten.

Landelijke ontwikkelingen

Proceskosten WOZ

De Eerste Kamer heeft op 19 december 2023 ingestemd met het wetsvoorstel dat de proceskosten en immateriële schadevergoeding voor WOZ en Bpm matigt. De wet is na plaatsing in het Staatsblad op 1 januari 2024 in werking getreden onder art. 30 a Wet WOZ. Dit betekent het volgende: De vergoeding in de bezwaarfase van rechtsbijstand wordt vermenigvuldigd met 0,25 als de WOZ-beschikking wordt vernietigd of gewijzigd. De vergoeding van rechtsbijstand in de fase van beroep, hoger beroep of cassatie wordt vermenigvuldigd met 0,25 als de WOZ-beschikking wordt vernietigd of gewijzigd en vermenigvuldigd met 0,10 in de overige gevallen. De vergoeding voor immateriële schade wordt beperkt tot € 50 per half jaar (was € 500) waarmee de redelijke termijn voor afhandeling van een bezwaar is overschreden. Vergoedingen mogen uitsluitend worden uitbetaald op een bankrekening die staat op naam van de belanghebbende zelf. De matiging van de kosten van rechtsbijstand geldt alleen voor bezwaar en beroep tegen een besluit (beschikking op uitspraak) dat op of na 1 januari 2024 is bekendgemaakt. De matiging van de immateriële schadevergoeding is van toepassing op procedures waarvan de redelijke termijn op of na 1 januari 2024 aanvangt. De redelijke termijn vangt aan op het moment dat een bezwaarschrift wordt ingediend. De matiging van proceskosten geldt voor bezwaar of beroep tegen een besluit dat op of na 1 januari 2024 is bekendgemaakt. Het tijdstip van bekendmaking is het tijdstip van toezending van het besluit. Deze wijzigingen zijn bedoeld om de procedures efficiënter en eerlijker te maken, en om ervoor te zorgen dat belanghebbenden zich meer bewust zijn van de kosten en inspanningen die met deze procedures gepaard gaan.

Verhoging kosten rechtsbijstand in bezwaar voor belastingzaken

De Hoge Raad heeft dit jaar een uitspraak gedaan die ingrijpende gevolgen heeft voor de proceskostenvergoeding. In het Besluit proceskosten bestuursrecht (Bpb) wordt onderscheid gemaakt tussen de vergoeding bij belastingzaken (€ 310,-) en bij overige zaken (€ 624,-). De Hoge Raad argumenteert dat bij het tot stand komen van het Bpb de besluitgever wel heeft gemotiveerd hoe deze tot het lagere vergoedingsbedrag voor belastingzaken is gekomen, maar dat niet heeft gedaan ten aanzien van het hogere vergoedingsbedrag voor de overige zaken. Op grond daarvan kan de rechter niet inhoudelijk toetsen of er bij het verschil in kostenvergoeding sprake is van schending van het discriminatieverbod uit de Grondwet. Ter voorkoming van benadeling van belanghebbende dient daarom bij belastingzaken het lagere tarief door de rechter buiten beschouwing te worden gelaten. Voor lopende bezwaarprocedures: in de uitspraak op bezwaar wordt bij toekenning van de kosten voor rechtsbijstand uitgegaan van het hogere bedrag per punt. De heffingsambtenaar doet een mededeling hiervan aan belanghebbende (en de gemachtigde). De VNG geeft aan dat het Ministerie van Financiën bezig is met een onderzoek tot reparatie. Indien geen tijdige reparatie plaats vindt, zullen de proceskosten weer toenemen en blijft het voor ‘no cure no pay’ bureaus aantrekkelijk om te procederen.

De woonlasten omvatten het totaal van de gemiddelde aanslag onroerendezaakbelasting eigenaar woningen (OZB), de rioolheffing en de afvalstoffenheffing voor één en meerpersoonshuishoudens.

De ontwikkelingen in de OZB, de rioolheffing en de afvalstoffenheffing worden in het volgende overzicht weergegeven. Voor de berekening van de rioolheffing en OZB 2025 is uitgegaan van een gemiddelde WOZ-waarde van € 419.000 (prijspeil 1 januari 2023). In de begroting 2024 gingen we nog uit van een gemiddelde WOZ-waarde van € 426.000 (prijspeil 1 januari 2022). De nacalculatie van de WOZ-waarden geeft een gemiddelde aan van € 431.000 (afgerond) voor prijspeil 1 januari 2022 en de voorcalculatie € 419.000 (afgerond) voor prijspeil 1 januari 2023. Het OZB-eigenarendeel van € 428 had € 434 moeten zijn. De ombuigingen in de Kadernota 2025-2028 geven aan dat de OZB met 1% stijgt, naast de 3,5% algemene tariefstijging.

Rekening houdend met de loon- en prijsontwikkeling neemt de lokale lastendruk voor de inwoners toe. Voor eenpersoonshuishoudens stijgt de gemiddelde lastendruk met € 26. Voor meerpersoonshuishoudens stijgt de gemiddelde lastendruk met € 29.

Tabel: PL.01 Lastenontwikkeling inwoners

(x € 1,--)

* De groeipercentages en totalen zijn berekend over niet afgeronde bedragen

Vergelijking woonlasten

Voor de vergelijking van de woonlasten vergelijken we onszelf met andere gemeenten met dezelfde omvang als Amersfoort. Hierbij maken we gebruik van de gegevens van Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO). We maken hierbij onderscheid tussen één en meerpersoonshuishoudens en tussen eigenaren van woningen en huurders. Voor eigenaren van woningen is de lastendruk hoger dan het gemiddelde van de vergelijkbare gemeenten. Voor huurders die een eenpersoonshuishouden voeren is de lastendruk lager dan het gemiddelde van de vergelijkbare gemeenten.

Tabel: PL.01A Atlas Lokale Lasten Coelo 2024

Tabel PL.02  geeft een overzicht van de geraamde belastingopbrengsten per belastingsoort over de periode 2023-2028. De verschillende belastingsoorten worden hieronder verder uiteengezet.

Tabel: PL.02 Overzicht geraamde belastingopbrengsten

Algemeen

Van binnen de gemeente gelegen onroerende zaken wordt onder de naam ‘onroerende-zaakbelastingen’ (OZB) twee directe belastingen geheven:

1.   een belasting van degene die een onroerende zaak die niet in hoofdzaak als woning dient, bij het begin van het kalenderjaar al dan niet krachtens eigendom, bezit, beperkt recht of persoonlijk recht gebruikt (gebruikersbelasting);

2.   een belasting van degene die bij het begin van het kalenderjaar het genot heeft van een onroerende zaak krachtens eigendom, bezit of beperkt recht (eigenarenbelasting).

De gebruikersbelasting wordt uitsluitend geheven over niet-woningen en de eigenarenbelasting over zowel woningen als niet-woningen.

Tariefontwikkeling

Uitgangspunt is dat de (woon)lasten reëel zijn en passen bij het voorzieningenniveau van Amersfoort. Daarom wordt de waardeontwikkelingen van woningen en niet-woningen via de tarieven gecompenseerd.

De nieuw vast te stellen WOZ-waarden voor de heffing OZB 2025 worden gebaseerd op het prijspeil van 1 januari 2024. Bij de berekening van de (voorlopige) nieuwe OZB tarieven 2025 is uitgegaan van de WOZ-waarden 2024 (prijspeil 1 januari 2023), het tarief 2024, de trendmatige verhoging en de ombuigingsvoorstellen.

De waardemutaties verdisconteren we in de berekening van de tarieven om de totale belastingopbrengst op een gelijk niveau te houden. De totale opbrengst zal dan nog stijgen met de 3,5% reguliere peilaanpassing, de bouwkundige uitbreidingen, nieuwbouw, verbeteringen (naar verwachting 1,3% extra) en de overige areaaluitbreidingen. Nadat in medio oktober minstens 70% van de objecten getaxeerd is en er meer zicht op de daadwerkelijke waardemutatie komt, is de waardemutatie nauwkeuriger te bepalen. Daarna kunnen de definitieve tarieven worden berekend.

In 2027 zal een teruggave van € 300.000 plaatsvinden vanwege de eerdere tijdelijke verhoging van de OZB voor knooppunt Hoevelaken.

Herwaardering

Zodra medio december 2024 90% van de woningen en de niet-woningen getaxeerd is, kan bij de Waarderingskamer een verzoek worden ingediend om in 2025 te mogen beschikken en eind januari 2025 de OZB aanslagen op te leggen.

Bij de vaststelling van de verordeningen OZB en rioolheffing gaan wij nader in op de uitkomsten van de herwaardering en zullen dan eveneens de nieuwe gemiddelde WOZ-waarde opnemen.

Samenwerking met inwoners en bedrijven

Wij streven naar een zo goed mogelijke herwaardering, vertrouwen op deze waardering en streven naar een zo beperkt mogelijk aantal bezwaarschriften. Daarom zet de gemeente maximaal in op informeel contact tussen inwoner en taxateur. Dit informele contact geeft de inwoner de mogelijkheid om met de taxateur te overleggen over de totstandkoming van de WOZ-waarde. Ook wanneer de aanslag/WOZ-beschikking al is opgelegd en de inwoner of het bedrijf hierover vragen heeft, of als hij het niet eens is met de waarde. Dat past in een informelere benadering van geschilsituaties. Immers, een juridisch juiste duiding van een geschil, betekent niet automatisch dat een probleem is opgelost. Er zijn ook andere mogelijkheden om te zorgen voor effectieve geschilbeslechting. Het grote voordeel voor inwoners en bedrijven is dat zij niet per definitie bezwaar hoeven maken om tot een oplossing te komen. Zo lossen we samen een probleem op en voorkomt het directe contact dat inwoners en bedrijven de stap naar een No-cure-no-pay bureau (NCNP) maken. Het aantal bezwaren door NCNP's is fors gestegen, wat voor de gemeente geleid heeft tot hogere kosten in de afgelopen jaren.

Is de aanslag eenmaal verstuurd, dan start het invorderingsproces. Dit invorderingsproces heeft als doel de belastingschulden zo volledig mogelijk te innen. Het is daarbij beleid van de gemeente Amersfoort om zo snel mogelijk in contact te komen met degenen die om diverse redenen de belastingschuld niet kunnen betalen en met hen afspraken te maken en zo nodig door te verwijzen naar maatschappelijke instanties zoals de schuldhulpverlening. Daarvoor wordt, op het moment dat er niet is betaald na de aanmaning, een extern bureau ingezet om belastingschuldigen telefonisch te benaderen. Op die manier worden onnodige dwanginvorderingskosten voor de inwoner zoveel mogelijk vermeden. Ook wordt er op de website van de gemeente, en door de medewerkers van het Klantcontactcentrum (KCC), verwezen naar mogelijkheden voor betalingsregelingen en het opnemen van contact. Er wordt soepel omgegaan met betalingsregelingen en zoveel mogelijk meegedacht met inwoners en bedrijven.

Precariobelasting wordt geheven ter zake van het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond. Voorwerpen op gemeentegrond die belast worden zijn bijvoorbeeld kabels en leidingen (behoudens van nutsbedrijven), terrassen, bouwmaterialen, zonneschermen, luifels, lichtreclames en vlaggen.

De tarieven precariobelasting worden voor 2025 trendmatig verhoogd met 3,5%.

Algemeen

De gemeente is verplicht om huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen. Ter bestrijding van de daaraan verbonden kosten kan door de gemeente een afvalstoffenheffing worden ingesteld.

De afvalstoffenheffing mag ten hoogste kostendekkend zijn. Het beleid van volledige kostendekking zetten wij ook in 2025 voort. De toegepaste heffingssystematiek met twee tarieven, een (lager) tarief voor eenpersoonshuishoudens en een (hoger) tarief voor meerpersoonshuishoudens, wordt ook in 2025 gehanteerd.

Kostenontwikkelingen

De lasten voor het ophalen en verwerken van afvalstoffen stijgen door inflatie en uitbreiding van het aantal woningen. Een deel van deze kosten kan in 2025 worden gecompenseerd door lagere kosten voor het project omgekeerd inzamelen gestapelde bouw, doordat de invoering hiervan met 1 jaar is vertraagd. Zie voor een uitgebreidere toelichting ook het kopje 'Wat mag het kosten' bij programma 3 Bedrijvigheid. In tabel PL.03 is de uitsplitsing van de kostenbasis opgenomen.

Tabel: PL.03 Kostenbasis afvalstoffenheffing

Tarieven

De afvalstoffenheffing gaat in 2025 omlaag. Het tarief van een eenpersoonshuishouden daalt van € 289,92 in 2024 naar € 285,60 in 2025. Het tarief van een meerpersoonshuishouden daalt van € 402,36 in 2024 naar € 400,80 in 2025.

Hondenbelasting wordt geheven ter zake van het houden van een hond. De belasting wordt geheven over het aantal honden dat iemand houdt.

De tarieven voor de hondenbelasting worden trendmatig verhoogd met 3,5%.

Toeristenbelasting wordt geheven ter zake van het houden van verblijf binnen de gemeente door personen die niet als ingezetene met een adres in de gemeente in de basisregistratie personen zijn ingeschreven. De toeristenbelasting wordt geheven over het aantal overnachtingen in het belastingjaar.

Het tarief voor de toeristenbelasting wordt voor 2025 verhoogd van € 2,57 naar € 4,60 per overnachting.

Als gevolg van de ombuigingen wordt de toeristenbelasting daarnaast in 3 jaar tijd geleidelijk verhoogd naar € 6,14 per overnachting.

In het kader van de parkeerregulering worden onder naam parkeerbelasting een belasting geheven ter zake van het parkeren van een voertuig en een belasting ter zake van het verlenen van een vergunning voor het parkeren van een voertuig. Heffing en invordering van de parkeerbelastingen zijn in handen van de Coöperatie ParkeerService U.A.

Vooralsnog wordt rekening gehouden met de trendmatige verhoging van de tarieven voor de parkeerbelasting met gemiddeld 3,5%.

Rechten kunnen worden geheven ter zake van het gebruik van voor de openbare dienst bestemde gemeentebezittingen, werken of inrichtingen die bij de gemeente in beheer of in onderhoud zijn, het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten en vermakelijkheden als de gemeente daaraan op enige manier medewerking verleend.

Leges zijn rechten die geheven worden wegens het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten. De diensten waarvoor door gemeente Amersfoort leges geheven wordt zijn opgenomen in de bij de legesverordening behorende tarieventabel. Het betreft een scala van diensten die variëren van het verstrekken van paspoorten en rijbewijzen, het verlenen van omgevingsvergunningen tot en met het verlenen van evenementenvergunningen.

Voor de heffingen van leges geldt het uitgangspunt van 100% kostendekkendheid. De tarieven moeten zodanig worden vastgesteld dat de geraamde baten niet uitgaan boven de geraamde lasten terzake.

De gemeente kan op grond van de wet gehele of gedeeltelijke kwijtschelding verlenen als een belastingschuldige niet in staat is om anders dan met buitengewoon bezwaar een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen.

Of kwijtschelding wordt verleend hangt af van de betalingscapaciteit en het vermogen van de belastingschuldigen. Bij de berekening daarvan mag de gemeente afwijken van de ministeriële kwijtscheldingsregeling en bij het bepalen van de kosten van bestaan ruimere regels stellen dan 90% van de bijstandsnorm. Gemeente Amersfoort voert een actief en maximaal kwijtscheldingsbeleid en gaat voor de kosten van bestaan uit van 100% van de bijstandsnorm, waardoor maximale  kwijtschelding wordt verleend.

Ook ondernemers die een zelfstandig bedrijf of beroep uitoefenen kunnen voor ten aanzien van hun privébelastingen voor kwijtschelding in aanmerking komen.

Kwijtschelding is mogelijk voor de OZB, de afvalstoffenheffing, de rioolheffing en de hondenbelasting (max.1 hond). Iedereen die het afgelopen jaar kwijtschelding kreeg, hoeft geen nieuw verzoek om kwijtschelding in te dienen. De gemeente handelt daar proactief door met verleende toestemming van belastingschuldigen gegevens te laten toetsen bij het Inlichtingenbureau, een onderdeel van het Bureau ketenregistratie werk en inkomen (BKWI). De goedgekeurde aanvragen krijgen automatische kwijtschelding. Degenen die afgewezen zijn door het Inlichtingenbureau krijgen een verzoek om aanvullende gegevens aan te leveren. Voor deze groep wordt maatwerk toegepast. In 2024 zijn ca. 3.666 aanvragen (gedeeltelijk) toegekend.