Bestuurlijk perspectief
Wij presenteren u de Begroting 2025-2028. In deze begroting vindt u de doelen en activiteiten om Amersfoort de komende jaren groener, socialer en toekomstbestendig te maken. We staan voor grote uitdagingen in een wereld die snel verandert, waar onzekerheden en dreigingen - zoals financiële schommelingen en geopolitieke ontwikkelingen - de koers van vandaag en morgen beïnvloeden. Maar de complexiteit van deze tijd dwingt ons niet alleen na te denken over de uitdagingen van vandaag en morgen. Deze tijd biedt kansen. Het daagt ons uit om vooruit te denken: twee generaties vooruit. De Kadernota 2025-2028, het coalitieakkoord 2022-2026 Akkoord! en de diverse plannen die de afgelopen jaren door het college en de raad zijn vastgesteld vormen een stevige basis voor de uitvoering. Samen met onze partners zetten we concrete stappen om de ambities te realiseren. Samen maken we Amersfoort klaar voor de toekomst!
Via stadsgesprekken, een online enquête en gesprekken met partners hebben we in 2024 nagedacht over ombuigingen, die helaas noodzakelijk zijn omdat gemeenten fors minder geld ontvangen van het Rijk. Dat heeft geleid tot een evenwichtig pakket aan ombuigingen in de Kadernota 2025-2028. In dat pakket zitten ook pijnlijke keuzes. Keuzes die helaas noodzakelijk zijn voor een sluitende begroting. In de voorliggende begroting hebben we de ombuigingen financieel verwerkt. Tegelijkertijd blijven we actievoeren samen met andere gemeenten en de VNG om het Rijk te bewegen de bezuinigingen op het gemeentebudget ongedaan te maken, bijvoorbeeld met de VNG-campagne ‘Je gemeente doet er alles aan’. Voor de komende periode zijn daarnaast de plannen van het nieuwe kabinet van belang. Het college hoopt op een constructieve samenwerking met het nieuwe kabinet op de belangrijke opgaven van deze tijd en is benieuwd naar het regeerprogramma. In het vervolg van dit bestuurlijk perspectief presenteren wij u onze inzet voor 2025 en verder aan de hand van de principes uit het coalitieakkoord.
Goed leven binnen de grenzen van de aarde
De gevolgen van de opwarming van de aarde zijn ook dit jaar weer goed merkbaar geweest. We hebben lange periodes van veel regen meegemaakt, met als gevolg dat de aanplant van nieuwe bomen niet kon plaatsvinden. Maar ook periodes van extreem warm weer maakten het buiten én binnen niet aangenaam. Daarom nemen we in Amersfoort onze verantwoordelijkheid in het verminderen van de CO2 uitstoot, zodat we de opwarming van de aarde kunnen beperken. De komende tijd werken we verder met betrokken organisaties en inwoners aan de realisatie van grootschalige energieopwekking op de Isselt en langs infrastructuur zoals de A28 en A1. Ook gaan we gebiedsgericht verder met het verkennen van de kansen die een collectief warmtenet kan bieden. Daarnaast bereiden we ons voor op het veranderende klimaat (hitte, droogte en veel regen) en passen hier onze omgeving op aan. De transitie naar duurzame mobiliteit in onze stad heeft daarnaast onze prioriteit. We stellen een programma Mobiliteit op en we stellen een mobiliteitsfonds in om deze verandering in mobiliteit te stimuleren. Ook wordt de komende periode het parkeerbeleid dat in 2023 is vastgesteld verder uitgewerkt en worden de parkeernormen voor nieuwbouw aangepast. Goed leven binnen de grenzen van de aarde betekent ook een samenleving waarin we zo weinig mogelijk afval creëren en grondstoffen goed (her)gebruiken. In 2025 krijgt deze transitie extra aandacht, bijvoorbeeld met circulair inkopen, circulaire gebiedsontwikkeling en het nieuw op te stellen Omgevingsprogramma Circulaire Stad.
Een thuis voor iedereen
Amersfoort is een aantrekkelijke stad om in te wonen en werken. We vinden het belangrijk dat ook in de toekomst Amersfoort een aangename stad is en waar voor iedereen die dat wil een huis te vinden is. Ons doel blijft het bouwen van 1.000 woningen per jaar. Dat is de afgelopen jaren nagenoeg steeds gelukt. Met het Rijk en de provincie maakten we afspraken over co-financiering voor een aantal grootschalige woningbouwlocaties en de plannen voor 3.300 woningen in Bovenduist krijgen in 2025 verder vorm. In 2025 starten we met het vullen van een ruimtelijk investeringsfonds voor het realiseren van maatschappelijke voorzieningen, zoals parken, bruggen, sportzalen en fietspaden voor de nieuwe woonwijken. Daar waar nieuwe huizen komen zorgen we ervoor dat het ook fijn vertoeven is in de omgeving. De woonwijken van de toekomst zijn groen en duurzaam. Dat geldt overigens ook voor bestaande wijken, waar met minder parkeerplaatsen een groenere en gezonde leefomgeving voor mens en dier ontstaat.
Welzijn en sociale rechtvaardigheid
Belangrijk blijft dat alle inwoners van Amersfoort mee kunnen doen en zich thuis voelen. Inclusie, kansengelijkheid en verminderen van bestaansonzekerheid hebben prioriteit. In het bijzonder de kinderen en jeugd, zoals gelijke kansen in het onderwijs en het realiseren van meer plekken in de maatschappelijke opvang waar mensen individueel opgevangen kunnen worden. Daarnaast hanteren we het principe ongelijk investeren voor gelijke kansen. De wijkgerichte aanpakken voor Liendert en Soesterkwartier zijn hier goede voorbeelden van. Voor de uitvoering van het Omgevingsprogramma Liendert stellen we in deze begroting € 3 miljoen extra aan incidentele middelen beschikbaar. Het doel is om te zorgen voor meer kansen in Liendert: meer kans op werk, betere scholing, inzet op taal en minder armoede. Maar ook meer en beter groen, met passende woningen en winkels, scholen en buurtcentra.
Meedoen en rondkomen staan voor ons voorop. Werken of maatschappelijk participeren verkleint de kans op armoede of geldzorgen. Maar het verminderen van bestaansonzekerheid gaat over meer. Het gaat niet alleen over voldoende inkomen en werk dat loont, maar ook over een goede gezondheid, betaalbare en duurzame huisvesting, gezonde sociale relaties en een zinvol leven. Het college geeft hier de komende jaren extra prioriteit aan. Op dit moment herijken we onze integrale armoede-aanpak die in 2025 uitvoering krijgt.
Een veilig Amersfoort
Amersfoort is een relatief veilige stad, maar dat gaat niet vanzelf. Aan die veiligheid werken talloze inwoners, bedrijven, partners en de gemeente hard samen. Belangrijke speerpunten zijn de aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit, het veilig opgroeien van jongeren en de online veiligheid. We dragen eraan bij dat mensen op een veilige manier en met respect voor de rechten van anderen hun mening kunnen uiten.
Goed samenspel en in gesprek
Amersfoort streeft naar een open, transparant en toegankelijk bestuur dat de stem van inwoners waardeert en hen actief betrekt bij de uitdagingen van de stad. We staan voor grote opgaven en werken nauw samen met bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties om duurzame oplossingen te vinden. Zo experimenteren we met nieuwe vormen van democratie, zoals een gelote burgerraad, waarmee we in 2025 verder gaan.
Financiële vooruitkijk
Het financiële ravijn vanaf 2026 zorgt ervoor dat gemeenten ruim € 3 miljard minder aan inkomsten ontvangen het Rijk. Het nieuwe kabinet lijkt hier tot nu toe geen verandering in te brengen. Vooruitlopend op het ravijnjaar 2026 zijn we in 2023 een proces gestart om ombuigingen te onderzoeken. Met inbreng van inwoners en partners is hier een evenwichtig pakket aan ombuigingen in de Kadernota 2025-2028 uit voort gekomen. Deze ombuigingen optellend tot € 24 miljoen per jaar zorgen voor een structureel sluitende begroting in 2026.
Met de nieuwste cijfers zien we echter opnieuw een verwacht structureel tekort ontstaan in 2027, als gevolg van de nieuwe verdeelsystematiek van het Rijk en kostenstijgingen. Het college doet in deze begroting geen voorstellen voor het dichten van de tekorten vanaf 2027. Op de eerste plaats vinden wij dit een keuze voor het volgende gemeentebestuur na de verkiezingen in 2026. Daarnaast hebben we net een ombuigingsproces van € 24 miljoen achter de rug wat eerst nog uitgewerkt en geëffectueerd moet worden. Bovendien zijn er nog onzekerheden over het daadwerkelijke tekort, mede gelet op het pas aangetreden kabinet. Zoals de gesprekken met het kabinet over het tekort van € 3 miljard voor gemeenten en hoe om te gaan met de stijgende zorgkosten.
Het college voelt zich verantwoordelijk om een volgend bestuur een solide financiële uitgangspositie te geven, waarin voldoende ruimte en comfort is zodat er snel keuzes gemaakt kunnen worden wanneer noodzakelijk. Ook zijn er incidentele middelen beschikbaar waardoor er tijd is om verdere ombuigingen na 2026 te implementeren. Een mogelijk volgend ombuigingspakket vraagt fundamentele keuzes in ambities en opgaven van ons college en gemeenteraad.