Inleiding

Het is van belang dat uw raad inzicht heeft in deze verbonden partijen om een verantwoord oordeel te kunnen vormen over de financiële positie en de baten en lasten van de gemeente. Dit inzicht stelt uw raad in staat om de controlerende en kaderstellende rol effectief uit te voeren, in lijn met het budgetrecht.

De verbonden partijen spelen een belangrijke rol in het realiseren van onze gemeentelijke doelstellingen en het uitvoeren van diverse taken. Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) provincies en gemeenten definiëren we een verbonden partij als een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. Deze partijen consolideren we niet in de gemeentelijke begroting en jaarstukken, maar vereisen wel specifieke aandacht vanwege hun impact op de gemeentelijke financiën en uitvoering van beleid.

In deze paragraaf presenteren we een overzicht van de verbonden partijen van onze gemeente, de wijze waarop de gemeente een belang heeft in de verbonden partij, het openbaar belang dat ermee gediend wordt en de financiële gegevens van de verbonden partij, zoals het eigen vermogen, vreemd vermogen en het resultaat. Daarnaast vermelden we, voor de gemeente relevante, ontwikkelingen en risico's die verbonden zijn aan deze samenwerkingsverbanden.

In de programmateksten staat een lijst van de verbonden partijen voor het betreffende programma.

Wij spreken van een verbonden partij daar waar het gaat om een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft.

Van een financieel belang is sprake als:

• een aan de verbonden partij beschikbaar gesteld bedrag niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat;
• de gemeente voor bedragen aansprakelijk kan worden gesteld indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt.

Partijen waaraan alleen een financieel risico kleeft, als bijvoorbeeld een door de gemeente gesubsidieerde instelling, vallen niet onder de definitie van een verbonden partij. Dat geldt ook voor leningen en garantstellingen.

Van een bestuurlijk belang is sprake als de gemeente zeggenschap heeft, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. Dit betekent concreet dat er sprake is van een bestuurlijk belang als een portefeuillehouder, raadslid of ambtenaar van de gemeente namens de gemeente in het bestuur van de partij plaatsneemt of namens de gemeente stemt.

De visie en het beleid met betrekking tot verbonden partijen en overige externe partners is opgenomen in de Nota Externe Partijen .

De Nota Externe Partijen heeft een bredere scope dan alleen de verbonden partijen volgens de definitie van het BBV. Deze gaat ook over partijen waarbij niet formeel bestuurlijk sprake is van een verbonden partij, maar waarmee wel substantiële financiële relaties zijn aangegaan in de vorm van bijvoorbeeld subsidies of inkoopcontracten. De keuze voor de bredere scope komt voort uit het feit dat elementen in de aansturing van verbonden partijen terugkomen in de aansturing van andere externe partijen, zoals gesubsidieerde instellingen. De nota gaat over de sturing door en informatievoorziening aan de Gemeenteraad.

Het aangaan van banden met (verbonden) derde partijen komt voort uit het publiek belang. Verbindingen met derde partijen zijn een manier om een publieke taak uit te voeren.

Het uitgangspunt blijft gelijk ongeacht of het college ervoor kiest om taken binnen de ambtelijke organisatie of bij verbonden partijen te beleggen: de gemeentelijke doelstellingen moeten met minimale risico’s zo efficiënt en effectief mogelijk worden gerealiseerd.

De gemeente Amersfoort past de regiewerkwijze toe. Uitgangspunt hierbij is: resultaatgerichte samenwerking in vertrouwen.

Daarbij hanteren we in principe de volgende uitgangspunten:

• De gemeente Amersfoort gaat uit van het benutten van de eigen kracht, energie en creativiteit van burgers, bedrijven en instellingen: extern tenzij... ;
• Wij ontwikkelen beleid op hoofdlijnen. De uitvoering van beleid (hoe-vraag) wordt zo veel mogelijk belegd bij externe samenwerkingspartners;
• Wij houden alleen een financieel of bestuurlijk belang in externe partijen als dit noodzakelijk dan wel een wettelijke verplichting is voor de realisering van onze (beleids)doelen.

Onze inzet

De rol van aandeelhouder van en deelnemer in verbonden partijen vullen we actief in. Dit middels onder meer periodiek overleg met verbonden partijen over de ontwikkeling van de verbonden partij. Dit op zowel bestuurlijk als ambtelijk niveau. De frequentie stemmen we af op het belang van de gemeente bij de verbonden partij en eventuele actuele ontwikkelingen. Onze inzet is een stabiele bedrijfseconomische ontwikkeling van de verbonden partijen op een dusdanige wijze dat de gemeentelijke doelstellingen en belangen zo goed mogelijk worden geborgd. Bevordering van de good governance van de verbonden partijen en toetsing van de marktconformiteit zijn onderdeel van onze inzet. Met good governance bedoelen we dat het bestuur en het toezicht gezamenlijk borgen dat de organisatiedoelstellingen van een verbonden partij in voldoende mate bijdragen aan de publieke doelen en risico's beheerst worden.

Met de sturing op verbonden partijen willen we bereiken dat de verbonden partij de overeengekomen opdracht realiseert binnen de daarover afgesproken beleidsinhoudelijke en financiële kaders. Verbonden partijen voeren vaak taken uit met een maatschappelijk en politiek belang. Het deelnemen in verbonden partijen levert gemeenten naast voordelen echter ook financiële en bestuurlijke risico’s op. Om de voordelen optimaal te benutten en risico’s te beheersen is het belangrijk om als gemeente voldoende aandacht te hebben voor sturing op de verbonden partijen. In 2024 bezien we het huidige auditinstrument voor externe partijen. Enkele uitgangspunten hierbij zijn de verankering van good governance en risicogericht toezicht met bijvoorbeeld een risicokompas.

Het overzicht van verbonden partijen is onderverdeeld in:

• Gemeenschappelijke regelingen;
• Vennootschappen en coöperaties.

Per verbonden partij geven we de volgende gegevens weer:

• Naam en vestigingsplaats;
• Programma;
• Rechtsvorm;
• Openbaar belang: het openbaar belang dat gediend wordt door de verbonden partij. In welke mate draagt de verbonden partij bij aan het realiseren van de gemeentelijke doelstellingen;
• Gemeentelijk belang: het verwachte gemeentelijk belang in de organisatie per 1/1/’25 en per 31/12/’25;
• Omvang eigen vermogen 2025: de verwachte omvang van het eigen vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van 2025;
• Omvang vreemd vermogen 2025: de verwachte omvang van het vreemd vermogen inclusief voorzieningen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van 2025;
• Resultaat 2025: de begrote omvang van het financiële resultaat van de verbonden partij in 2025.
• Voor de Gemeenschappelijke regelingen: Bijdrage gemeente 2025: de verwachte bijdrage van de gemeente Amersfoort aan de verbonden partij in 2025.
• Bijzonderheden/actualiteiten;
• Risico's: majeure risico's van de verbonden partij die mogelijk gevolgen hebben voor de gemeente Amersfoort.

Conform BBV wordt het begrote resultaat en de begrote vermogenspositie voor het jaar 2025 gevraagd. Deze gegevens zijn (nog) niet voor alle verbonden partijen beschikbaar. Voor zover niet beschikbaar nemen we eerder begrote resultaten en vermogensposities op. Indien een verbonden partij geen begroting ter beschikking stelt, nemen we de meest recente jaarrekeningcijfers op. Enkele partijen stellen een begroting op waarin wel de resultatenrekening is opgenomen, maar geen balans. In dat geval nemen we het begrote resultaat op in het overzicht en gaan we voor de vermogensposities uit van de laatst beschikbare jaarrekening. Bij alle partijen is de bron van de gegevens vermeld.